Werkbaarder verpleegkundig en zorgkundig werk… !
De werkdruk onder verpleegkundigen en zorgkundigen in 2024, nog meer in België dan in in de meeste andere vergelijkbare landen, is een complex en urgent probleem dat een breed scala aan interventies vereist. Het gaat niet alleen om een kwantitatief tekort aan zorgverleners, maar ook om een kwalitatief probleem: veel opgeleide verpleegkundigen en zorgkundigen verlaten het beroep of willen niet meer in de basiszorg werken vanwege de hoge werkdruk, een gebrek aan erkenning, en beperkte inspraak.
Het is belangrijk te wijzen op de noodzaak van "werkbaar werk" in de zorg. In veel sectoren, maar vooral in de zorg, is er steeds meer noodzaak naarr de aandacht voor het menselijke aspect dat vaak onder druk staat door economische en bureaucratische structuren. Laten we de te doorgedreven economische en academische infarctisering van de zorg stoppen waar kan ! Zorgmedewerkers worden overspoeld met administratieve taken, tijdsdruk, en protocollen, waardoor de ruimte voor warme, persoonlijke zorg te vaak verloren gaat.
Feitelijk is er geen tekort aan verpleegkundigen in België ! Tenminste mochten we iedereen die studeerde voor verpleegkundige ook daadwerkelijk kunnen motiveren om (terug) in de zorg gaan te werken… We hebben duidelijk een attractiviteitsprobleem.
Het concept van "werkbaar werk" gaat over het creëren van omstandigheden waarin mensen hun werk met voldoening kunnen doen, zonder dat het hun fysieke of mentale gezondheid schaadt. In de zorg betekent dat aandacht voor het welzijn van zorgverleners en patiënten. In geen land ter wereld is er zo een hoog aantal verpleegkundigen per gemiddeld inwonersaantal en tegelijkertijd het grootste aantal de zorg verlatende werknemers verpleegkundigen (uitstromers) ?!?! We hebben dringend nood aan een daadwerkelijk beter retentiebeleid in de zorg !i
Ook de evoluties Hbo5 / basisverpleegkundigen bezwaren wellicht toch wel welbevinden en werkdruk van de zorg op de werkvloer.
Afwegende de impact instroom en beschikbaarheid nu en (over)morgen ?
Meer dan ooit belangrijk(er) om hier een vervolg te realiseren dat werkdruk, welbevinden, beschikbaarheid niet verder gaat compromitteren maar net en meer gunstig gaan positief bevorderen.
### Kernproblemen die de werkdruk beïnvloeden:
**Hoge vraag naar zorg**: België heeft een relatief hoge vergrijzing en daardoor een stijgende vraag naar zorg. Dit zet druk op een zorgstelsel dat al kampt met een tekort aan actieve zorgverleners.
**Burn-out en uitstroom**: Hoewel er cijfermatig voldoende verpleegkundigen zijn, zien we dat velen de sector verlaten door burn-out, gebrek aan werktevredenheid, en ongunstige arbeidsomstandigheden. De uitstroom is verontrustend hoog, waardoor de werkdruk op degenen die blijven nog zwaarder wordt.
**Gebrek aan inspraak en welzijn**: Verpleegkundigen ervaren vaak dat hun stem niet gehoord wordt in de besluitvorming, wat leidt tot een gevoel van machteloosheid en frustratie. Dit gebrek aan autonomie draagt bij aan de ontevredenheid.
### Oplossingen om de werkdruk te verlichten en attractiviteit te verhogen:
=> Administratieve lasten verminderen: Door het gebruik van slimme technologie en betere processen kunnen zorgverleners meer tijd besteden aan patiënten in plaats van administratie.
=> gunstigere personeelsnormen, optrekken van het aantal zorgverleners per groep zorgvragers tot boven het Europees internationaal gemiddelde ! Normen, omkadering voor universitaire ziekenhuizen en algemene ziekenhuizen: nurse to patient ratio’s verankeren, per type afdeling, gewogen zorgzwaarte (safe staffing levels). In nachtdienst(en) 2 verpleegkundigen per afdeling, in dagshiften 6 max. 8 patiënten per verpleegkundige voor reguliere ziekenhuisafdelingen. In WZC minstens 2 verpleegkundigen voor 150 bedden.
=> maatregelen ter ontlasting van de sociale shiftbelasting, zeker daar waar de noodzaak kan en wordt geobjectiveerd.
=> inzetten op welzijn en werkplezier: Zorgverleners ondersteunen door een aangename werkomgeving te creëren waarin ze psychologisch en fysiek ondersteund worden. Dit kan door meer aangepaste(re) programma's voor burn-outpreventie, mentoring, en voldoende rusttijden.
=> inspraak en autonomie vergroten: Verpleegkundigen en zorgkundigen meer zeggenschap geven over hun werkroosters, zorgbeleid, en dagelijkse praktijk. Meer participatie leidt tot een gevoel van eigenaarschap en verhoogt de motivatie.
=> innovatieve zorgmodellen en technologie: Het efficiënter inzetten van technologie zoals elektronische zorgdossiers en telezorg kan de administratieve last verminderen en de tijd die aan directe zorg kan worden besteed, verhogen. Ook taakherschikking kan helpen, waarbij minder complexe zorgtaken worden overgedragen aan ondersteunend personeel.
=> herwaardering van de zorgberoepen: De maatschappelijke waardering voor het werk van verpleegkundigen en zorgkundigen moet omhoog. Dit kan door een herwaardering van salarissen, betere loopbaanontwikkelingsmogelijkheden, erkenning als zwaar beroep, implementatie van de 32u werkweek en meer zichtbare erkenning van hun werk.
=> begeleiden van herintrede in het beroep: Er moeten programma's komen om verpleegkundigen die de sector verlaten hebben, te helpen terugkeren. Dit kan door bijscholing, flexibele werktijden, of andere vormen van ondersteuning die een herintrede aantrekkelijker maken.
De uitdaging om de werkdruk te verminderen en de zorg aantrekkelijker te maken, vereist een gezamenlijke inspanning van de overheid, zorginstellingen, en de zorgverleners zelf. Zorgen voor de zorgverlener is cruciaal om een zorgstelsel in stand te houden dat klaar is voor de toekomst.